હોળીના પર્વ સાથે જોડાયેલી છે આ અનોખી માન્યતાઓ ! જાણીને તમને નવાઈ લાગશે...

હોળી(Holi) એ ભારતનો એક મહત્વનો તહેવાર(Festival) છે, અને તેની સાથે જોડાયેલી વિવિધ માન્યતાઓ(Beliefs) અને પરંપરાઓ (Traditions) છે, જે ધર્મ,(Dharm) સંસ્કૃતિ (Culture) અને પ્રદેશ પ્રમાણે બદલાય છે. હોળીના તહેવાર અંગેની વિવિધ માન્યતાઓ આપણા દેશમાં પ્રચલિત છે જેની વિગતો નીચે મુજબ છે. 

1. પ્રહલાદ અને હોળિકાની કથા

હોળીની સૌથી પ્રચલિત માન્યતા ભગવાન વિષ્ણુના(Lord Vishnu) ભક્ત પ્રહલાદ(Prahalad) અને તેની બહેન હોળિકા(Holika) સાથે જોડાયેલી છે. રાક્ષસ રાજા હિરણ્યકશિપુએ(Hiranyakashyap) પોતાના પુત્ર પ્રહલાદને મારવા માટે હોળિકાને આદેશ આપ્યો હતો. હોળિકાને વરદાન હતું કે તે આગમાં બળી શકે નહીં, તેથી તેણે પ્રહલાદને લઈને આગમાં બેસવાનું નક્કી કર્યું. પરંતુ ભગવાન વિષ્ણુની કૃપાથી પ્રહલાદ બચી ગયો, અને હોળિકા બળીને ભસ્મ થઈ ગઈ. આથી હોળીકા દહન (Holika Dahan) દ્વારા સારા પર ખરાબની જીતની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં આ દિવસે લોકો આગ દ્વારા આ વિજયનું પ્રતીક ઉભું કરે છે.

2. ઋતુનો બદલાવ અને ખેતીની શરૂઆત

હોળી ફાગણ (Fagun) મહિનામાં આવે છે, જે વસંત ઋતુની શરૂઆતનું પ્રતીક છે. ગુજરાતના ગામડાઓમાં(Villages) એવી માન્યતા છે કે હોળી એ ખેતીની નવી શરૂઆતનો સમય છે. ખેડૂતો(Farmers) માને છે કે હોળીની આગમાં જૂના અનાજના દાણા બાળવાથી નવા પાક માટે આશીર્વાદ(Blessings) મળે છે. આ ઉપરાંત, રંગોનો ઉપયોગ પ્રકૃતિના નવા રંગોનું સ્વાગત કરવાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.

3. કૃષ્ણ અને રાધાની પ્રેમકથા

બીજી એક પ્રચલિત માન્યતા ભગવાન કૃષ્ણ(Krishna) સાથે જોડાયેલી છે. એવું કહેવાય છે કે કૃષ્ણને પોતાનો શ્યામ રંગ ગમતો નહોતો, તેથી તેમની માતા યશોદાએ(Yashoda) તેમને રાધા પર રંગ લગાવવાનું કહ્યું. કૃષ્ણે રાધા(Radha) અને ગોપીઓ સાથે રંગો રમ્યા, અને આ રમત હોળીના રંગોની શરૂઆત બની. ગુજરાતમાં, ખાસ કરીને કૃષ્ણ ભક્તો ધુળેટીના દિવસે રંગોની સાથે ભજનો અને કીર્તનો ગાઈને આ પ્રેમકથાને યાદ કરે છે.

4. કામદેવનું દહન

કેટલાક વિસ્તારોમાં એવી માન્યતા છે કે હોળી ભગવાન શિવ(Lord Shiva) અને કામદેવની કથા સાથે જોડાયેલી છે. કામદેવે(Kamdev) શિવની તપસ્યા ભંગ કરવા પ્રયત્ન કર્યો, જેનાથી ક્રોધિત થઈને શિવે તેને ભસ્મ કરી દીધો. પાછળથી કામદેવની પત્ની રતિની વિનંતીથી તેને જીવન દાન મળ્યું. આ ઘટનાને હોળીના અગ્નિ સાથે જોડવામાં આવે છે, જે નવી શરૂઆત અને પ્રેમનું પ્રતીક બને છે.

5. સામાજિક સમાનતાનો સંદેશ

ગુજરાતમાં હોળીને સામાજિક ભેદભાવ ભૂલીને એકબીજા સાથે ભાઈચારાથી રમવાના તહેવાર તરીકે પણ જોવામાં આવે છે. ધુળેટીના(Dhuleti) દિવસે રંગો રમતી વખતે ગરીબ-શ્રીમંત, ઉંચ-નીચનો ભેદ ભૂલાઈ જાય છે. એવી માન્યતા છે કે રંગો દરેકને એકસમાન બનાવે છે અને સમાજમાં પ્રેમ અને એકતા વધારે છે.

આ માન્યતાઓ હોળીને માત્ર રંગોનો તહેવાર નહીં, પણ આધ્યાત્મિક,(Spiritual) સાંસ્કૃતિક (cultural) અને સામાજિક (Social) મહત્વનો તહેવાર બનાવે છે. ગુજરાતમાં આ બધી માન્યતાઓનું મિશ્રણ જોવા મળે છે, જે આ તહેવારને વધુ ખાસ બનાવે છે.